O BankuHistoria Banku

Niewiele później zaczęły powstawać, zarówno w Wielkopolsce, jak i w innych częściach ziem polskich, będących pod zaborem pruskim, towarzystwa pożyczkowe. Ich inicjatorami byli polscy przedsiębiorcy, wśród których prym wiódł Mieczysław Łyskowski, założyciel towarzystw pożyczkowych między innymi, najstarszego - dla przemysłowców Poznania, założonego w 1861r. oraz dla przemysłowców Brodnicy, założonego w 1862r. z którego to powstał najstarszy, nieprzerwanie działający bank spółdzielczy w Polsce. Jeszcze w latach 60-tych XIX w. utworzonych zostało około 30 podobnych towarzystw.

Powoływanie towarzystw i kas spółdzielczych, przekształcanych później w banki ludowe, było elementem obrony społeczności polskiej przed polityką pruskiego zaborcy, mającą na celu usuwanie z życia publicznego języka polskiego i polskiej tradycji oraz uniemożliwienie polskim przedsiębiorcom i rolnikom korzystania z kredytu, nabywania majątku, ziemi, a przez to rozwijania przedsiębiorstw i gospodarstw.

Bardzo dużą rolę w budowaniu spółdzielczości bankowej odgrywali polscy duchowni. W organizację śremskiego towarzystwa wekslowego zaangażowani byli ks. Augustyn Szamarzewski, twórca towarzystwa i ks. Piotr Wawrzyniak, którzy propagowali spółdzielcze idee w całej Wielkopolsce i mobilizowali polskich przedsiębiorców, handlowców i również duchownych do powoływania kas i towarzystw spółdzielczych. Ks. Piotr Wawrzyniak przewodził Radzie Towarzystw Przemysłowych, która obejmowała swym zasięgiem całą Wielkopolskę.

Na początku lat 70-tych XIX w. w Poznaniu powstał Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych, którego rolą było wspieranie tworzenia nowych polskich spółdzielni, doskonalenie ich dotychczasowej działalności i współdziałanie w realizacji ich celów.

W 1886r. powołany został Bank Związku Spółek Zarobkowych, który był centralą finansową tworzących go spółek, a sam był zorganizowany w formie spółki akcyjnej. Była to jedna z form współdziałania polskich spółdzielców, pozwalających na zwiększenie możliwości obrony przed dyskryminacją i germanizacją przez władze zaborcy. Warto wspomnieć, że Związek był członkiem Międzynarodowego Związku Spółdzielczego.

Mimo narastającej wrogości władz zaborczych i kryzysu gospodarczego roku 1873, powodujących zahamowanie rozwoju spółdzielni kredytowych w latach 70-tych i 80-tych XIX w., większość z nich przetrwała i nadal rozwijała swą działalność. W roku 1891, kierownictwo Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych objął ks. Piotr Wawrzyniak, co przyczyniło się nie tylko do wzmocnienia banków ludowych i Związku, ale również do powstawania kolejnych banków.

W sąsiedztwie Ziemi Chodzieskiej, działało już wówczas kilka Banków Ludowych, jak w Nakle n/Notecią – od 1864, w Wągrowcu – od 1867, w Obornikach – od 1873, w Czarnkowie – od 1875. W Chodzieży jednak, w tym okresie, ludność polska stanowiła zdecydowaną mniejszość, a dodatkowo byli to w znacznej części robotnicy napływowi, sprowadzani z mniej lub bardziej odległych wsi. Z tych względów warunki dla organizowania spółdzielni były trudniejsze, niż w innych regionach, a potencjał mniejszy. Jak jednak mawiał ks. Wawrzyniak: „Wspólną pracą i pomocą, a siłami zjednoczonemi”, również na Ziemi Chodzieskiej polscy rolnicy, przedsiębiorcy i kupcy zjednoczyli siły. W sukurs im przyszedł nie kto inny, tylko polscy duchowni. Najpierw, w 1910r. powstał Bank Ludowy w Margoninie, którego twórcą i pierwszym prezesem był ksiądz Wojciech Bajerowicz.

Szczególnie znacząco wpłynęło jednak na rozwój społeczny, kulturalny i gospodarczy polskiej ludności Ziemi Chodzieskiej pojawienie się na chodzieskiej parafii, w 1912r., księdza Ignacego Czechowskiego. Skupił on wokół siebie najaktywniejszych przedstawicieli polskiej społeczności Ziemi Chodzieskiej i już 4 marca 1913r., powołany został do życia Bank Ludowy w Chodzieży. Bank został zarejestrowany 7 kwietnia 1913r. a w skład jego pierwszych władz weszli:

Zarząd:

Ignacy Czechowski Dyrektor

Andrzej Styza Kontroler

Władysław Teski Podskarbi (kasjer)

Rada Nadzorcza:

Ks. Wojciech Bajerowicz Prezes Rady Nadzorczej

Józef Hamling Wiceprezes

C.Otmianowski, J.Gapiński, K.Derek, A.Brzykcy, W.Walkowiak, S.Lipok Członkowie Rady

Założyciel Banku Ks. Proboszcz Ignacy Czechowski

Jeszcze w 1913r Bank Ludowy w Chodzieży został członkiem Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych, a stało się to podczas sejmiku Związku, który odbył się w dniach 23-25 listopada.

Na dzień 31.12.1913r. Bank posiadał 54 członków w tym 38 rolników, 5 rzemieślników oraz 11 osób innych zawodów. Obowiązujący wkład wynosił 19 marek, a łączna kwota udziałów wynosiła 1.021,51 marek; Bank wypracował w 1913r. 517,59 marek czystego zysku, obroty wyniosły 94.981,37 marek, depozyty - 93.272,10 marek, a kapitał własny - 1.359 marek. Jaka by nie była wartość ówczesnej marki, to jak na pierwszy, niepełny rok działalności, zysk na poziomie połowy kapitału założycielskiego świadczy o sprawnej działalności i o wielkim zapotrzebowaniu na usługi finansowe wśród chodzieskiej społeczności.

Lata 1914-1918 nie sprzyjały działalności Banku. Trwająca wojna, utrudniała pozyskiwanie nowych członków i rozwój działalności, powodując nawet konieczność jej ograniczania, szczególnie w zakresie kredytowym.

Na szczęście, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, dość szybko, bo w 1920r., została uchwalona ustawa o spółdzielniach, która uporządkowała aspekty prawne działalności banków spółdzielczych, które wcześniej działały w różnych systemach prawnych państw zaborczych.

Bank Ludowy w Chodzieży w oparciu o tę ustawę, dokonał w 1921r. zmiany statutu i nazwy na Bank Nadnotecki. W międzyczasie, w 1920r. Bank pozyskał pierwszą własną siedzibę, nabywając nieruchomość w Rynku nr 19, gdzie do dziś mieści się filia Oddziału w Chodzieży. Już w 1921r. Bank posiadał oddziały w Szamocinie i Ujściu; skupiał 92 członków…

- fundusz udziałowy, wynosił 45,9 tys. marek polskich,

- suma bilansowa - 28,5 mln. marek polskich,

- zysk - 466,6 tys. marek polskich.

W roku 1921 Bank zakupił, a ks. Czechowski darował Caritasowi, ochronkę dla dzieci, przy ulicy Staszica, co było jednocześnie wsparciem szeroko zakrojonej działalności społecznej ks. Czechowskiego i rekompensatą za jego wieloletnią, społeczną pracę na rzecz Banku, jak i praktycznym wymiarem kultywowania, już od zarania Banku, wartości spółdzielczych.

Okres międzywojenny, był dla Banku Nadnoteckiego zarówno czasem zmagania się ze skutkami wielkiego kryzysu, jak i okresami względnie pomyślnej koniunktury, które pozwalały na rozwijanie działalności i odbudowywanie jej po ciężkich czasach. Ks. Czechowski, w 1924r., został przeniesiony na parafię do Strzelna, a aktywnym prowadzeniem Banku zaczęło się zajmować kolejne pokolenie spółdzielczych i społecznych działaczy. W tym okresie pojawili się w Radzie Nadzorczej Banku Nadnoteckiego Leon Pawiński (od 1920r. kierujący szkołą rolniczą) i Wacław Gapiński, którzy na długie lata związali się z Bankiem. Leon Pawiński przewodniczył Radzie Nadzorczej, a obok Wacława Gapińskiego, w jej skład wchodzili również: Stanisław Stepczyński i panowie Woźniak, Kabat, Ślusarek, Nowicki i Miedziński.

W czasie II wojny światowej majątek Banku został skonfiskowany przez niemieckie władze okupacyjne, a działalność przerwana. W budynku Banku działał bank niemiecki, ale formalnie nie kontynuował on działalności Banku Nadnoteckiego.

Po zakończeniu wojny, reaktywacją działalności Banku zajęła się grupa przedwojennych działaczy spółdzielczych, w której prym wiódł Leon Pawiński. Już 21 stycznia 1946r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie uchwaliło reaktywowanie działalności Banku Nadnoteckiego. Jednak prawdziwe odtworzenie działalności nastąpiło dopiero od lipca 1947r. kiedy to stanowisko prezesa objął Marian Krystkowiak. Prócz niego członkami zarządu zostali Wacław Gapiński i Józef Erdmann. Radzie Nadzorczej przewodził nadal Leon Pawiński, a jej członkami byli W.Poznański, J.Gładych, G.Woźniak i S.Sobkowski.

Dla dynamicznego wznowienia działalności konieczne było również zaciągnięcie kredytu w Banku Gospodarstwa Spółdzielczego, co nie od razu i nie bez problemów udało się osiągnąć, a niezbędne do tego okazało się poparcie Związku Rewizyjnego w Poznaniu.

Niektóre dane o Spółdzielczym Banku Nadnoteckim w latach 1946-1947

- liczba członków Banku - 306 osób (1946) - 323 osoby (1947)

- fundusz udziałowy - 15,8 tys. zł (1946) - 24 tys. zł (1947)

- wkłady oszczędnościowe - 31 tys. zł (1946) - 169,7 tys. zł (1947)

Do roku 1950 Bank działał pod firmą Spółdzielczego Banku Nadnoteckiego, a następnie, na mocy dekretu o reformie bankowej, został przekształcony w Gminną Kasę Spółdzielczą. Podobnie jak inne kasy spółdzielcze, podporządkowany został organizacyjnie i finansowo Bankowi Rolnemu. Odtąd też zakres działalności kas spółdzielczych został ograniczony do obsługi gospodarki nieuspołecznionej, głównie rolników indywidualnych i rzemieślników. W tym roku doszło również do przyłączenia, reaktywowanego w 1947r. Banku Ludowego w Budzyniu, którego władze zwróciły się o przyłączenie, jeszcze do Banku Nadnoteckiego, ze względu na niemożność odtworzenia rentownej działalności. W tym okresie terenem działania Banku były miasta: Chodzież i Ujście oraz gminy: Chodzież, Budzyń, Kaczory i Ujście.

W 1952r., z terenu działania Banku, wyłączone zostały miasto i gmina Ujście, w związku z utworzeniem tam samodzielnej kasy spółdzielczej.

Marian Krystkowiak kierował Bankiem do 1959r. kiedy to, w dniu 12 lipca, na stanowisko prezesa zarządu została powołana Irena Szyguła-Burakowska. Nieco wcześniej, bo w 1956r. wśród nowo wybranych członków Rady Nadzorczej Banku znalazł się Leon Zygmunt, późniejszy wieloletni jej członek i przewodniczący. Zmianie uległa również nazwa Banku, która odtąd brzmiała: Kasa Spółdzielcza w Chodzieży. Pod ta nazwą Bank działał do 1962r. kiedy to w statucie zapisano, że Spółdzielnia działa pod nazwą Bank Spółdzielczy w Chodzieży. Rok wcześniej, z dniem 02.01.1961r., wyodrębniony został z Banku i rozpoczął ponownie samodzielną działalność Bank Spółdzielczy w Budzyniu.

W dniu 12 maja 1963r. uroczyste Walne Zgromadzenie członków Banku uczciło półwiecze jego działalności. Suma bilansowa Banku wynosiła, na koniec 1962r. ponad 8,5 mln. ówczesnych złotych, a 1248 osób było jego członkami.

Mimo wielu zmian organizacyjnych, zmian nazwy i obszaru działania, Bank Spółdzielczy w Chodzieży nie ograniczał swej aktywności do świadczenia usług finansowych. Niemniej ważna była i jest działalność społeczno-kulturalna, wspieranie inicjatyw służących lokalnej społeczności i kultywowanie spółdzielczych zasad gospodarowania. Już w latach 50-tych i 60-tych XX w. Bank angażował się w tworzenie Szkolnych Kas Oszczędności i rozwijanie współpracy z nimi, która to współpraca trwa i rozwija się do dziś. Zawsze też Bank Spółdzielczy w Chodzieży odpowiadał na potrzeby wsparcia przedsięwzięć kulturalno-oświatowych i charytatywnych. Już w 1954r. część z wypracowanego zysku została przekazana na budowę wiejskich świetlic w Prawomyślu, Krzewinie, Podstolicach, Kąkolewicach, Prośnie, Milczu i Pietronkach. W kolejnych latach, część z wypracowanego zysku była przeznaczana na fundusz społeczno-kulturalny, a często na konkretne przedsięwzięcia, jak: budowa szkół, na Dom Chłopa, rozwój spółdzielczości uczniowskiej, a także wspieranie organizacji charytatywnych i niosących pomoc potrzebującym.

Bank aktywnie propagował również ideę oszczędzania, oferując swoim klientom uczestnictwo w różnorodnych akcjach promocyjnych. W 1974r. uroczyście wręczono, na rynku w Chodzieży główną nagrodę w konkursie oszczędnościowym, jaką był ciągnik rolniczy. Fotografie w kronice Banku potwierdzają, że nie ma przesady w stwierdzeniu, iż było to wydarzenie wyjątkowe nie tylko dla zwycięzcy. Zachowały się również materiały, potwierdzające, że już wówczas klienci Banku mogli, prócz finansowych efektów oszczędzania, liczyć na dodatkowe wygrane – nawet samochody osobowe. To w latach 70-tych ubiegłego wieku. Natomiast w latach 50-tych, co również znalazło swój ślad w bankowej kronice, prezes Krystkowiak wręczał jednemu z oszczędzających klientów radioodbiornik – to wówczas też była super nagroda.

Lata 70-te XX w. przyniosły kolejne zmiany organizacji sektora bankowości spółdzielczej w Polsce. W 1975r. powstał Bank Gospodarki Żywnościowej, który przejął dotychczasowe funkcje Banku Rolnego i Centralnego Związku Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych, a na następne niemal 15 lat stał się centralą organizacyjną i finansową dla banków spółdzielczych.

W 1977r. doszło do zmiany na stanowisku prezesa zarządu Banku. W związku z kłopotami zdrowotnymi Ireny Burakowskiej, funkcję tę, 14 lutego 1977r. powierzono Kazimierzowi Ciężkiemu, który sprawował ją do 15 lipca 1980r., kiedy to powołana została na to stanowisko Bożena Borowińska-Krzemińska. Irena Burakowska, pracowała nadal jako członek zarządu Banku aż do marca 1990r.

W I połowie lat 70-tych Bank zaczął odczuwać również problem zbyt małej, wobec potrzeb rozwijającej się działalności, powierzchni zajmowanego obiektu. Władze Banku podejmowały próby rozbudowy budynku, a następnie przejęcia obiektu po likwidowanym Banku Rolnym. Niestety, żadna z nich się nie powiodła i dopiero pod koniec lat 80-tych udało się doprowadzić do powstania nowej siedziby Centrali i Oddziału Banku w Chodzieży, przy ul. Składowej 1. W historycznej siedzibie, Bank nadal prowadził i prowadzi działalność, a obecnie mieści się tam Filia Oddziału w Chodzieży.

Koniec lat 80-tych, to początek zmian gospodarczych i politycznych w Polsce, ale i początek zmian, i zupełnie nowych wyzwań dla banków spółdzielczych w ogóle; dla Banku Spółdzielczego w Chodzieży także. Doszło wówczas również do zmiany na stanowisku prezesa zarządu Banku Spółdzielczego w Chodzieży, bowiem w 1989r. objęła tę funkcję Cecylia Łukaszek, która kierowała Bankiem przez kolejne 22 lata, aż do roku 2011, kiedy to prezesem zarządu został Dariusz Bugajski.

Przełom lat 80-tych i 90-tych to czas zmian prawnych, tworzenia nowych instytucji nadzorczych, powstawania nowych banków, zarówno prywatnych, jak państwowych, powstawania banków zrzeszających banki spółdzielcze, zarówno z inicjatywy samych banków spółdzielczych, jak i na mocy ustawy z dnia 24 czerwca 1994r. o restrukturyzacji banków spółdzielczych i BGŻ.

Właśnie na mocy tej ustawy, Bank Spółdzielczy w Chodzieży miał być zrzeszony z Bałtyckim Bankiem Regionalnym w Koszalinie. Tymczasem już od 1990r. działał Gospodarczy Bank Wielkopolski w Poznaniu (obecnie SGB Bank SA), powołany do życia z inicjatywy samych banków spółdzielczych, głownie z Wielkopolski, który jako pierwszy zaczął pełnić rolę banku zrzeszającego. W poczuciu historycznej przynależności do Wielkopolski oraz ze świadomością gospodarczych i społecznych z nią związków swojego rejonu działania, władze Banku Spółdzielczego w Chodzieży podjęły starania, by doprowadzić do zrzeszenia z GBW SA w Poznaniu. Współdziałając z innymi bankami spółdzielczymi, mającymi ten sam cel, konsekwentnie dążąc do jego osiągnięcia i interweniując nawet na najwyższych szczeblach władz państwowych, władze Banku doprowadziły, w 1997r., do jego zrzeszenia z GBW SA. Zrzeszenie to przekształciło się następnie w Spółdzielczą Grupę Bankową.

Do 31.12.1998 roku na terenie ziemi chodzieskiej działały 4 Banki Spółdzielcze:

Bank Spółdzielczy w Chodzieży

Zarząd:

Cecylia Łukaszek

Barbara Hankowska

Henryk Piątkowski,

Bank Spółdzielczy w Budzyniu

Zarząd:

Małgorzata Piasecka

Teresa Nowicka

Edmund Księżniakiewicz,

Bank Spółdzielczy w Margoninie

Zarząd:

Lidia Struta

Barbara Chrząszczak

Klemens Bednarski,

Bank Spółdzielczy w Szamocinie

Zarząd:

Wiesław Borucki

Barbara Kołak

Eugeniusz Ciesielski

Radom Nadzorczym przewodniczyli:

1. Józef Maliszewski Bank Spółdzielczy w Chodzieży

2. Stefan Rzetelny Bank Spółdzielczy w Chodzieży

1. Marek Struski Bank Spółdzielczy w Budzyniu

2. Aleksander Witt Bank Spółdzielczy w Budzyniu

1. Bernard Heimann Bank Spółdzielczy w Margoninie

2. Roch Jankiewicz Bank Spółdzielczy w Margoninie

1. Antoni Sałek Bank Spółdzielczy w Szamocinie

2. Jacek Soforek Bank Spółdzielczy w Szamocinie

Kolejnym przełomowym wydarzeniem w dziejach bankowości spółdzielczej Ziemi Chodzieskiej, było połączenie banków spółdzielczych w Chodzieży, Budzyniu, Margoninie i Szamocinie. Rosnące wymagania kapitałowe wobec banków spółdzielczych oraz świadomość wyzwań jakie niesie z sobą rozwój gospodarki rynkowej i potrzeb klientów, spowodowały, iż w 1999r. doszło do połączenia wszystkich banków spółdzielczych, działających na terenie Powiatu Chodzieskiego. Zarządy i Rady Nadzorcze łączących się banków doskonale zdawały sobie sprawę z faktu, iż możliwości każdego z nich z osobna, są niewspółmierne do potencjału, jakim mogą dysponować wspólnie. Od tej chwili, pod nazwą Bank Spółdzielczy w Chodzieży, działa jeden bank, który posiada swoje placówki we wszystkich miejscowościach gminnych powiatu chodzieskiego oraz w gminie Kaczory w powiecie pilskim. Ponadto, od 2010r., w Ujściu, uruchomiona została Filia Oddziału w Chodzieży, dzięki czemu Bank zaczął ponownie świadczyć usługi na terenie tej gminy, gdzie przed laty był już obecny i gdzie posiadał nadal spore grono członków i klientów.

W skład pierwszego Zarządu Banku po połączeniu weszli:

Cecylia Łukaszek

Barbara Hankowska

Henryk Piątkowski

Małgorzata Piasecka

Wiesław Borucki

Pierwsza Rada Nadzorcza Banku po połączeniu działała w składzie:

Józef Maliszewski

Stefan Rzetelny

Krystyna Szefer

Tadeusz Witt

Jerzy Kutnik

Edmund Przewoźniak

Leszek Liberski

Wojciech Stefaniak

Mirosław Kuchnowski

Antoni Sałek

Marek Struski

Aleksander Witt

Czesław Kaczuba

Bernard Heimann.

Podobnie jak przez wiele dziesięcioleci, tak i dziś Bank Spółdzielczy w Chodzieży aktywnie wspiera społeczną i kulturalną aktywność i działalność instytucji, organizacji oraz placówek kultury. W ramach podziału wyniku finansowego, każdego roku, Bank przeznacza część wypracowanego zysku na fundusz społeczno-kulturalny. Z tego funduszu udzielane jest wsparcie wszelkim organizacjom, działającym na terenie działania Banku, świadczącym pomoc potrzebującym, ze szczególnym uwzględnieniem przedsięwzięć na rzecz dzieci i młodzieży, a także organizującym społeczną i kulturalną aktywność społeczeństwa Ziemi Chodzieskiej.

Wspieranie wszelkich przedsięwzięć na rzecz dzieci i młodzieży, jest od lat elementem strategii działania Banku Spółdzielczego w Chodzieży. Wieloletnia tradycja współpracy ze Szkolnymi Kasami Oszczędności jest nadal z powodzeniem kontynuowana. Bank współpracuje z SKO w szkołach na terenie swego działania, a współpraca ta owocuje nie tylko zaszczepianiem idei systematycznego oszczędzania wśród dzieci i młodzieży, ale również wieloma przedsięwzięciami, mającymi charakter konkursów i wspólnej zabawy. Wieloletnią tradycją stał się już udział Szkolnych Kas Oszczędności, działających pod patronatem Banku Spółdzielczego w Chodzieży, w konkursie „SKO w SGB".

W latach 2009-2021, zostały zmodernizowane wszystkie placówki Banku, a niektóre z nich również rozbudowane, co pozwoliło na ich unowocześnienie i poprawę komfortu obsługi klientów oraz pracy pracowników. W większości placówek, urządzone zostały całodobowe strefy obsługi, w których zainstalowano nowoczesne bankomaty z funkcją wpłatomatu, z możliwością biometrycznej autoryzacji transakcji oraz świadczenia wielu innych usług, jak Smart wypłata, czy kantor wymiany walut.

Bank rozwijał i unowocześniał również swoją ofertę, w tym elektroniczne kanały dostępu do usług bankowych, takie jak: aplikacja mobilna Mój Bank BSCH, płatności mobilne Apple Pay, Google Pay, Garmin Pay czy Fitbit Pay.

Zgodnie ze Strategią rozwoju Banku Spółdzielczego w Chodzieży na lata 2019 - 2023, opracowano i wprowadzono nowe logo - Bank Spółdzielczy w Chodzieży BSCH, w oparciu o które Bank buduje swój wizerunek niezależnej i samodzielnej instytucji finansowej.

Nie sposób nie wspomnieć również o wieloletnim udziale Banku w Chodzieskich Targach Gospodarczych, które odbywają się już od ponad 20 lat. Od początku i we wszystkich edycjach brał w nich udział Bank Spółdzielczy w Chodzieży, zawsze aktywnie w nich uczestnicząc, wystawiając bankowe stoisko, biorąc udział w organizowanej rywalizacji, a czasami zdobywając również targowe nagrody, zarówno w konkurencji biznesowej jak i sportowej. Podobnie aktywnie Bank uczestniczy w gminnych i powiatowych dożynkach na terenie swego działania, festynach i turniejach gmin, a także wielu organizowanych koncertach i imprezach kulturalnych.